Τι είναι τα λεγόμενα hoaxes;Ο όρος Hoax χρησιμοποιείται στα αγγλικά για να περιγράψει μια απάτη ή κάτι ψεύτικο και φαίνεται ότι προέρχεται από τις μαγικές λέξεις Hocus Pocus (κάτι σαν το δικό μας ’μπρα Κατάμπρα).Τα Hoaxes διακινούνται στο δίκτυο μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και η δημοφιλέστερη κατηγορία τους είναι τα προειδοποιητικά μηνύματα σχετικά με ιούς (π.χ. μη διαβάσετε email με το subject "Good Times" διότι θα καταστραφεί ο Η/Υ σας).
Τι είναι οι ψευδείς ειδήσεις (fakenews)Οι ψευδείς ειδήσεις (fakenews) είναι ιστορίες οι οποίες παρουσιάζονται κυρίως ως δημοσιογραφικές, είναι όμως κατασκευασμένες εσκεμμένα για να εξυπηρετήσουν κάποιο σκοπό.
Γιατί πρέπει να αξιολογούμε τις πληροφορίες που βρίσκουμε στο διαδίκτυο;πρέπει να αξιολογούμε τις πληροφορίες που βρίσκουμε στο διαδίκτυο γιατί πολλές πληροφορίες δεν είναι μόνο αναληθείς ή εσφαλμένες, αλλά μπορεί να είναι και επικίνδυνες (προπαγανδιστικές, παραπλανητικές).
Αξιολόγηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο - Πώς καταλαβαίνω ότι είναι ψευδής μια πληροφορία;
1.Αναπαραγωγή. Αν το κείμενο σας προτρέπει να το αναπαράγεται αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει.
2. Συντάκτης. Αν δεν υπάρχει συντάκτης, είναι ύποπτο. Όσο πιο μεγάλης σημασίας ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο και περισσότερο σημαντικό είναι να υπάρχει συντάκτης και να μην είναι φανταστικό πρόσωπό.
3. Ημερομηνία. Αν αντί για ημερομηνία το κείμενο μας δίνει το χρόνο της ιστορίας που περιγράφει με λέξεις, όπως χθες, προχθές, την προηγούμενη βδομάδα κτλ. αυτό είναι πολύ ύποπτο.
4. Ονόματα. Αν το κείμενο που διαβάζετε, μιλάει για τη μικρή Μαρία, τον Γιωργάκη και την θεία Καλλιόπη στο χωριό αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει. Η θεία Καλλιόπη, ο Γιωργάκης, η μικρή Μαρία και οποιοδήποτε άλλο όνομα, δεν είναι υπαρκτά πρόσωπα. Αν μάλιστα, αυτά που περιγράφουν είναι πολύ πολύ σημαντικά αυτό να σας υποψιάσει διπλά.
5. Ορθογραφία. Αν στο κείμενο υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη είναι μια ακόμη ένδειξη.
6. Μετάφραση. Αν το κείμενο είναι προϊόν αυτόματης μετάφρασης, τότε αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ένδειξη. Όσο πιο σημαντικό μήνυμα προσπαθεί να σας περάσει, τόσο πιο πολύ θα πρέπει να σας υποψιάσει το κείμενο που προέρχεται από αυτόματη μετάφραση.
7. Φωτογραφίες. Αν το κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες άσχετες με το θέμα, ή αν το θέμα της ανάρτησης, είναι η φωτογραφία/ες και αυτή/ες έχουν άθλια ανάλυση είναι μια καλή ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.
8. Ιστορίες. Αν αυτό που διαβάζετε είναι η περιγραφή μιας ιστορίας, χωρίς κανένα στοιχείο, μην το πιστεύετε. Είναι απλά μια ιστορία.
9. Πικάντικα και πονηρά. Αν το κείμενο περιγράφει μια σεξουαλικού περιεχομένου, πικάντικη ιστορία που φυσικά δεν θα περιέχει στοιχεία, για ευνόητους λόγους, μην την πιστέψετε. Διαβάστε τη αν έχετε την περιέργεια να δείτε τι λέει, αλλά μην την πιστέψετε. 99% αυτές οι ιστορίες γράφονται για να αυξήσουν την επισκεψημότητα στις σελίδες γιατί κινούν την περιέργεια των αναγνωστών.
10 Μην πιστεύετε. ότι αν κοινοποιήσετε μια φωτογραφία ή ένα κείμενο, οποιαδήποτε εταιρία θα διαθέσει ένα ποσό για κάποιο λόγο. Συνήθως αυτά τα μηνύματα αναπαράγονται στο facebook και ισχυρίζονται ότι θα δοθεί ένα ποσό σε κάποια θεραπεία ή άλλο φιλανθρωπικό σκοπό.
11. Απίστευτοι ισχυρισμοί. Όσο πιο απίστευτοι και τρελοί ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο πιο ατράνταχτες αποδείξεις και στοιχεία θα πρέπει να το συνοδεύουν. Αν δεν υπάρχουν τότε η ανάρτηση είναι προϊόν φαντασίας του αρθογράφου.
Τι είναι, λοιπόν, το Fighthoax και πώς λειτουργεί;
Είναι ένα πολυεργαλείο, το οποίο έχει τη δυνατότητα να ελέγχει την αξιοπιστία οποιουδήποτε ειδησεογραφικού κειμένου, γραμμένου στα αγγλικά, σε λίγα δευτερόλεπτα και με ακρίβεια 89%. Πρακτικά, συγκρίνει το περιεχόμενο του επιλεγμένου δημοσιεύματος με αντίστοιχα από έγκυρες πηγές όπως το Associated Press κι εντοπίζει τυχόν σημεία απόκλισης. Για παράδειγμα, εξετάζει αν ο τίτλος είναι παραπλανητικός ή η γλώσσα προπαγανδιστική. Επιπλέον, αξιολογεί το μέσο στο οποίο αναρτήθηκε (π.χ. το CNN έχει μεταδώσει ελάχιστες ψευδείς ειδήσεις μέχρι σήμερα, ενώ η Daily Mail και η Sun πολύ περισσότερες). Παράλληλα, μελετά και τον αρθρογράφο (αν έχει κατηγορηθεί για παραπληροφόρηση στο παρελθόν, αν έχει εργαστεί σε άλλα αξιόπιστα μέσα ή τώρα ξεκινάει την καριέρα του, αν είναι καθηγητής πανεπιστημίου κτλ). Σε περίπτωση, λοιπόν, που υπάρχουν «ύποπτες» ενδείξεις, προτείνει στον αναγνώστη δημοσιεύματα άλλων πηγών, πιο έγκυρων, στα οποία μπορεί εκείνος να καταφύγει για αντικειμενικότερη ενημέρωση επάνω στο θέμα που τον ενδιαφέρει. Ωστόσο, το Fighthoax δεν ελέγχει την αξιοπιστία άρθρων γνώμης ή σάτιρας, γιατί αυτό θα αποτελούσε λογοκρισία.
Τρόποι αναγνώρισης των HoaxesΑν και κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς δημιουργούνται τα Hoaxes, έχουν παρατηρηθεί μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά τα οποία μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε αν ένα μήνυμα είναι πραγματικό ή αν αποτελεί απλώς ένα θρύλο του δικτύου. Αυτά είναι:
Τεχνική διάλεκτος
Για να γίνουν πιο αξιόπιστα τα μηνύματα αυτά προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν επιστημονικούς ή τεχνικούς όρους οι οποίοι συνήθως δεν σημαίνουν τίποτε, αλλά με μια πρώτη ανάγνωση φαίνονται σοβαροί και λογικοί. Για παράδειγμα ο Good Times hoax υποστηρίζει ότι "...if the program is not stopped, the computer's processor will be placed in an nth-complexity infinite binary loop which can severely damage the processor...". Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει τίποτε που να αποκαλείται nth-complexity infinite binary loop και οι επεξεργαστές είναι σχεδιασμένοι να εκτελούν loops για ολόκληρες εβδομάδες χωρίς να πάθουν απολύτως τίποτε.
Επίκληση μιας αξιόπιστης πηγής
Για να αυξήσουν την αξιοπιστία τους, τα περισσότερα hoaxes υποστηρίζουν ότι αποτελούν μηνύματα τα οποία αποστέλλει κάποιος μεγάλος και επώνυμος οργανισμός (π.χ. Microsoft, Sun κ.λπ.). Οι οργανισμοί αυτοί όμως σχεδόν πάντοτε δημοσιεύουν τις ανακοινώσεις τους στον τύπο και δεν εμπιστεύονται κάτι τόσο εύκολα παραποιήσιμο όπως το email.
Προτροπή να προωθήσουμε αυτό το μήνυμα σε τρίτους
Αυτό αποτελεί το σήμα κατατεθέν όλων των αστικών θρύλων. Όποτε βλέπουμε μήνυμα το οποίο ζητάει προώθηση σε άλλους είναι σχεδόν απολύτως βέβαιο ότι πρόκειται για Hoax.
Αδυναμία ελέγχου
Αν το θέμα του μηνύματος είναι πράγματι τόσο σημαντικό τότε ο αποστολέας θα πρέπει να έχει δημιουργήσει τουλάχιστον μια web σελίδα με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό. Αν αυτή δεν αναφέρεται στο mail ή αν η διεύθυνσή της είναι "ύποπτη" (π.χ. η Cisco να έχει σελίδα στο Geocities) αυτό σημαίνει ότι μάλλον το μήνυμα δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
’λλες τεχνικές αναγνώρισης των Hoaxes είναι ο εκφοβισμός ή η χρήση συγκεκαλυμμένων απειλών ("Ψήφισε και εσύ κατά της φορολόγησης των πακέτων του Internet διαφορετικά σύντομα θα αρχίσουν να σε χρεώνουν"), η κακή σύνταξη και ορθογραφία (κολλημένες λέξεις, πολλά κεφαλαία)
Τρόποι προστασίας από τα HoaxesΟ μόνος τρόπος για να προστατευτεί το δίκτυο από τα Hoaxes είναι η ενημέρωση των χρηστών και η επίδειξη από μέρους τους σοβαρότητας και αυτοσυγκράτησης. Οι σημαντικότερες συμβουλές για την αναγνώριση τόσο των Hoaxes όσο και των διάφορων απατεώνων που κυκλοφορούν στο δίκτυο είναι:
Μη βιάζεστε
Όσο πιο επείγον ισχυρίζεται ότι είναι το μήνυμα τόσο πιο προσεκτικά και φιλύποπτα πρέπει να ασχοληθούμε μαζί του.
Ελέγξτε ό,τι λαμβάνετε
Ανατρέξτε στην πηγή (π.χ. το web site του υποτιθέμενου αποστολέα) και αν ανακαλύψετε ότι δεν υπάρχει επώνυμος αποστολέας ή αν δεν βρείτε στις επίσημες σελίδες του καμία αναφορά στο θέμα αυτού του email τότε το μήνυμα είναι σίγουρα πλαστό. Αν πάντως χρειάζεστε ακόμη ισχυρότερη επιβεβαίωση πριν αγνοήσετε το μήνυμα επισκεφθείτε κάποιο site παρακολούθησης Hoaxes όπως το http://www.snopes.com ή το http://www.hoaxkill.com
Μην παρασύρεστε από συναισθηματισμούς
Το παιδάκι που πεθαίνει από όγκο στον εγκέφαλο και θέλει να γραφτεί στο βιβλίο του Γκίνες ως ο άνθρωπος ο οποίος έλαβε τις περισσότερες ευχετήριες κάρτες στον κόσμο, είναι σήμερα απολύτως καλά και δεν θέλει να ξαναδεί κάρτα στη ζωή του. Οι συγγραφείς των αστικών θρύλων είναι ικανοί να γράψουν τα πιο απίστευτα ψέματα μόνο και μόνο για να πετύχουν το σκοπό τους και δυστυχώς δεν μπορούμε πλέον να εμπιστευόμαστε ούτε τα πιο ευγενικά και ανθρώπινα μηνύματα.
Τι είναι οι ψευδείς ειδήσεις (fakenews)Οι ψευδείς ειδήσεις (fakenews) είναι ιστορίες οι οποίες παρουσιάζονται κυρίως ως δημοσιογραφικές, είναι όμως κατασκευασμένες εσκεμμένα για να εξυπηρετήσουν κάποιο σκοπό.
Γιατί πρέπει να αξιολογούμε τις πληροφορίες που βρίσκουμε στο διαδίκτυο;πρέπει να αξιολογούμε τις πληροφορίες που βρίσκουμε στο διαδίκτυο γιατί πολλές πληροφορίες δεν είναι μόνο αναληθείς ή εσφαλμένες, αλλά μπορεί να είναι και επικίνδυνες (προπαγανδιστικές, παραπλανητικές).
Αξιολόγηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο - Πώς καταλαβαίνω ότι είναι ψευδής μια πληροφορία;
1.Αναπαραγωγή. Αν το κείμενο σας προτρέπει να το αναπαράγεται αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει.
2. Συντάκτης. Αν δεν υπάρχει συντάκτης, είναι ύποπτο. Όσο πιο μεγάλης σημασίας ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο και περισσότερο σημαντικό είναι να υπάρχει συντάκτης και να μην είναι φανταστικό πρόσωπό.
3. Ημερομηνία. Αν αντί για ημερομηνία το κείμενο μας δίνει το χρόνο της ιστορίας που περιγράφει με λέξεις, όπως χθες, προχθές, την προηγούμενη βδομάδα κτλ. αυτό είναι πολύ ύποπτο.
4. Ονόματα. Αν το κείμενο που διαβάζετε, μιλάει για τη μικρή Μαρία, τον Γιωργάκη και την θεία Καλλιόπη στο χωριό αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει. Η θεία Καλλιόπη, ο Γιωργάκης, η μικρή Μαρία και οποιοδήποτε άλλο όνομα, δεν είναι υπαρκτά πρόσωπα. Αν μάλιστα, αυτά που περιγράφουν είναι πολύ πολύ σημαντικά αυτό να σας υποψιάσει διπλά.
5. Ορθογραφία. Αν στο κείμενο υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη είναι μια ακόμη ένδειξη.
6. Μετάφραση. Αν το κείμενο είναι προϊόν αυτόματης μετάφρασης, τότε αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ένδειξη. Όσο πιο σημαντικό μήνυμα προσπαθεί να σας περάσει, τόσο πιο πολύ θα πρέπει να σας υποψιάσει το κείμενο που προέρχεται από αυτόματη μετάφραση.
7. Φωτογραφίες. Αν το κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες άσχετες με το θέμα, ή αν το θέμα της ανάρτησης, είναι η φωτογραφία/ες και αυτή/ες έχουν άθλια ανάλυση είναι μια καλή ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.
8. Ιστορίες. Αν αυτό που διαβάζετε είναι η περιγραφή μιας ιστορίας, χωρίς κανένα στοιχείο, μην το πιστεύετε. Είναι απλά μια ιστορία.
9. Πικάντικα και πονηρά. Αν το κείμενο περιγράφει μια σεξουαλικού περιεχομένου, πικάντικη ιστορία που φυσικά δεν θα περιέχει στοιχεία, για ευνόητους λόγους, μην την πιστέψετε. Διαβάστε τη αν έχετε την περιέργεια να δείτε τι λέει, αλλά μην την πιστέψετε. 99% αυτές οι ιστορίες γράφονται για να αυξήσουν την επισκεψημότητα στις σελίδες γιατί κινούν την περιέργεια των αναγνωστών.
10 Μην πιστεύετε. ότι αν κοινοποιήσετε μια φωτογραφία ή ένα κείμενο, οποιαδήποτε εταιρία θα διαθέσει ένα ποσό για κάποιο λόγο. Συνήθως αυτά τα μηνύματα αναπαράγονται στο facebook και ισχυρίζονται ότι θα δοθεί ένα ποσό σε κάποια θεραπεία ή άλλο φιλανθρωπικό σκοπό.
11. Απίστευτοι ισχυρισμοί. Όσο πιο απίστευτοι και τρελοί ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο πιο ατράνταχτες αποδείξεις και στοιχεία θα πρέπει να το συνοδεύουν. Αν δεν υπάρχουν τότε η ανάρτηση είναι προϊόν φαντασίας του αρθογράφου.
Τι είναι, λοιπόν, το Fighthoax και πώς λειτουργεί;
Είναι ένα πολυεργαλείο, το οποίο έχει τη δυνατότητα να ελέγχει την αξιοπιστία οποιουδήποτε ειδησεογραφικού κειμένου, γραμμένου στα αγγλικά, σε λίγα δευτερόλεπτα και με ακρίβεια 89%. Πρακτικά, συγκρίνει το περιεχόμενο του επιλεγμένου δημοσιεύματος με αντίστοιχα από έγκυρες πηγές όπως το Associated Press κι εντοπίζει τυχόν σημεία απόκλισης. Για παράδειγμα, εξετάζει αν ο τίτλος είναι παραπλανητικός ή η γλώσσα προπαγανδιστική. Επιπλέον, αξιολογεί το μέσο στο οποίο αναρτήθηκε (π.χ. το CNN έχει μεταδώσει ελάχιστες ψευδείς ειδήσεις μέχρι σήμερα, ενώ η Daily Mail και η Sun πολύ περισσότερες). Παράλληλα, μελετά και τον αρθρογράφο (αν έχει κατηγορηθεί για παραπληροφόρηση στο παρελθόν, αν έχει εργαστεί σε άλλα αξιόπιστα μέσα ή τώρα ξεκινάει την καριέρα του, αν είναι καθηγητής πανεπιστημίου κτλ). Σε περίπτωση, λοιπόν, που υπάρχουν «ύποπτες» ενδείξεις, προτείνει στον αναγνώστη δημοσιεύματα άλλων πηγών, πιο έγκυρων, στα οποία μπορεί εκείνος να καταφύγει για αντικειμενικότερη ενημέρωση επάνω στο θέμα που τον ενδιαφέρει. Ωστόσο, το Fighthoax δεν ελέγχει την αξιοπιστία άρθρων γνώμης ή σάτιρας, γιατί αυτό θα αποτελούσε λογοκρισία.
Τρόποι αναγνώρισης των HoaxesΑν και κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς δημιουργούνται τα Hoaxes, έχουν παρατηρηθεί μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά τα οποία μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε αν ένα μήνυμα είναι πραγματικό ή αν αποτελεί απλώς ένα θρύλο του δικτύου. Αυτά είναι:
Τεχνική διάλεκτος
Για να γίνουν πιο αξιόπιστα τα μηνύματα αυτά προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν επιστημονικούς ή τεχνικούς όρους οι οποίοι συνήθως δεν σημαίνουν τίποτε, αλλά με μια πρώτη ανάγνωση φαίνονται σοβαροί και λογικοί. Για παράδειγμα ο Good Times hoax υποστηρίζει ότι "...if the program is not stopped, the computer's processor will be placed in an nth-complexity infinite binary loop which can severely damage the processor...". Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει τίποτε που να αποκαλείται nth-complexity infinite binary loop και οι επεξεργαστές είναι σχεδιασμένοι να εκτελούν loops για ολόκληρες εβδομάδες χωρίς να πάθουν απολύτως τίποτε.
Επίκληση μιας αξιόπιστης πηγής
Για να αυξήσουν την αξιοπιστία τους, τα περισσότερα hoaxes υποστηρίζουν ότι αποτελούν μηνύματα τα οποία αποστέλλει κάποιος μεγάλος και επώνυμος οργανισμός (π.χ. Microsoft, Sun κ.λπ.). Οι οργανισμοί αυτοί όμως σχεδόν πάντοτε δημοσιεύουν τις ανακοινώσεις τους στον τύπο και δεν εμπιστεύονται κάτι τόσο εύκολα παραποιήσιμο όπως το email.
Προτροπή να προωθήσουμε αυτό το μήνυμα σε τρίτους
Αυτό αποτελεί το σήμα κατατεθέν όλων των αστικών θρύλων. Όποτε βλέπουμε μήνυμα το οποίο ζητάει προώθηση σε άλλους είναι σχεδόν απολύτως βέβαιο ότι πρόκειται για Hoax.
Αδυναμία ελέγχου
Αν το θέμα του μηνύματος είναι πράγματι τόσο σημαντικό τότε ο αποστολέας θα πρέπει να έχει δημιουργήσει τουλάχιστον μια web σελίδα με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό. Αν αυτή δεν αναφέρεται στο mail ή αν η διεύθυνσή της είναι "ύποπτη" (π.χ. η Cisco να έχει σελίδα στο Geocities) αυτό σημαίνει ότι μάλλον το μήνυμα δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
’λλες τεχνικές αναγνώρισης των Hoaxes είναι ο εκφοβισμός ή η χρήση συγκεκαλυμμένων απειλών ("Ψήφισε και εσύ κατά της φορολόγησης των πακέτων του Internet διαφορετικά σύντομα θα αρχίσουν να σε χρεώνουν"), η κακή σύνταξη και ορθογραφία (κολλημένες λέξεις, πολλά κεφαλαία)
Τρόποι προστασίας από τα HoaxesΟ μόνος τρόπος για να προστατευτεί το δίκτυο από τα Hoaxes είναι η ενημέρωση των χρηστών και η επίδειξη από μέρους τους σοβαρότητας και αυτοσυγκράτησης. Οι σημαντικότερες συμβουλές για την αναγνώριση τόσο των Hoaxes όσο και των διάφορων απατεώνων που κυκλοφορούν στο δίκτυο είναι:
Μη βιάζεστε
Όσο πιο επείγον ισχυρίζεται ότι είναι το μήνυμα τόσο πιο προσεκτικά και φιλύποπτα πρέπει να ασχοληθούμε μαζί του.
Ελέγξτε ό,τι λαμβάνετε
Ανατρέξτε στην πηγή (π.χ. το web site του υποτιθέμενου αποστολέα) και αν ανακαλύψετε ότι δεν υπάρχει επώνυμος αποστολέας ή αν δεν βρείτε στις επίσημες σελίδες του καμία αναφορά στο θέμα αυτού του email τότε το μήνυμα είναι σίγουρα πλαστό. Αν πάντως χρειάζεστε ακόμη ισχυρότερη επιβεβαίωση πριν αγνοήσετε το μήνυμα επισκεφθείτε κάποιο site παρακολούθησης Hoaxes όπως το http://www.snopes.com ή το http://www.hoaxkill.com
Μην παρασύρεστε από συναισθηματισμούς
Το παιδάκι που πεθαίνει από όγκο στον εγκέφαλο και θέλει να γραφτεί στο βιβλίο του Γκίνες ως ο άνθρωπος ο οποίος έλαβε τις περισσότερες ευχετήριες κάρτες στον κόσμο, είναι σήμερα απολύτως καλά και δεν θέλει να ξαναδεί κάρτα στη ζωή του. Οι συγγραφείς των αστικών θρύλων είναι ικανοί να γράψουν τα πιο απίστευτα ψέματα μόνο και μόνο για να πετύχουν το σκοπό τους και δυστυχώς δεν μπορούμε πλέον να εμπιστευόμαστε ούτε τα πιο ευγενικά και ανθρώπινα μηνύματα.